سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری
سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) چیست؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی شایع است که 5-10٪ از زنان را مبتلا میکند. مثل همه سندرم ها ، PCOS شامل مجموعهای از علائم است که ممکن است با هم یا به تنهایی مشاهده شوند. به همین دلیل زنان مبتلا به PCOS علائم یکسانی ندارند. برای تشخیص PCOS، خانم باید دو علامت از سه علائمی که گفته میشود را دارا باشد: اختلال تخمک گذاری ( پریودهای نامرتب)، سطح تستوسترون بالا (هیپرآندروژنیسم) و شکل تخمدان در سونوگرافی ( تخمدانهای پلی کیستیک).
چگونه سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص این سندرم لازم است که پس از اخذ شرح حال دقیق خانم توسط پزشک معاینه فیزیکی شود، سپس با استفاده از سونوگرافی و انجام آزمایش خون تشخیص نهایی داده میشود. در شرح حال، زنانی که به PCOS مبتلا هستند ممکن است از قاعدگی نامنظم یا فواصل بسیار طولانی بین پریودها شکایت کنند. همچنین ممکن است اضافه وزن داشته باشند، افزایش رشد موهای زائد (هیرسوتیسم) و آکنه (جوش) در این افراد دیده میشود و یا دچار ناباروری هم باشند. در سونوگرافی این زنان، تخمدانهای بزرگ و حاوی کیستهای کوچک بسیار زیاد در این تخمدانها رویت میشود. آزمایش خون ممکن است قند خون بالا، کلسترول بالا و یا افزایش میزان هورمونهای مردانه را نشان دهد.
چه خطراتی زنان مبتلا به PCOS را تهدید می کند؟
برخی از این خطرات به اختلال تخمک گذاری و عدم وقوع پریود به صورت منظم ارتباط دارد. وقتی تخمکگذاری اتفاق نمیافتد، چرخه معمول هورمون قطع و باعث میشود که دیواره رحم در معرض سطح ثابت استروژن قرار گیرد، به این ترتیب، لایه آندومتر بیش از حد ضخیم شده و باعث خونریزیهای غیرطبیعی در خانم میشود. همچنین ممکن است منجر به سرطان آندومتر یا مقدمه شروع تغییرات پیش سرطانی شود. به علاوه، عدم تخمک گذاری منظم، میتواند ناباروری هم ایجاد کند. ضمن آنکه، سندرم متابولیک در زنان مبتلا به PCOS شایعتر است. علائم سندرم متابولیک شامل چاقی شکمی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و مقاومت به انسولین یا دیابت است. هر یک از این علائم، خطر بیماری قلبی را افزایش میدهد. نکته مهم آن است که چاقی در زنان مبتلا به PCOS شایع است.
ناباروری در زنان مبتلا به PCOS چگونه درمان میشود؟
یکی از راههای درمان ناباروری در بیماران مبتلا به PCOS ایجاد تخمک گذاری؛ استفاده از دارو است. کلومیفن سیترات و لتروزول داروهای خوراکی هستند که برای تحریک تخمک گذاری بیماران مبتلا به PCOS معمولا تجویز میشود. در صورت عدم موفقیت در ایجاد تخمک گذاری با داروهای خوراکی، ممکن است پزشک معالج شما داروهای تحریک کننده تخمدان به نام گنادوتروپین تجویز نماید. به دلیل اینکه ممکن است در هنگام استفاده از این داروها، تحریک بیش از حد تخمدان رخ دهد، لازم است که این خانمها در زمان استفاده از این داروها به صورت دقیق تحت کنترل باشند. اگر خانمی اضافه وزن داشته باشد، کاهش وزن میتواند به بهبود الگوی تخمک گذاری و افزایش شانس باروری کمک کند. داروهای حساس به انسولین مانند متفورمین هم میتوانند در افزایش شانس تخمک گذاری کمک کنند، به علاوه استفاده از متفورمین ممکن است خطر ابتلا به دیابت یا سندرم متابولیک را کاهش دهد.
تخمدان پلی کیستیک (PCO) در زنانی که قصد باردار شدن ندارند چگونه درمان می شود؟
اگر هدف درمان حاملگی نیست، معمولاً توصیه به مصرف داروهای هورمونی جهت اصلاح علائم PCOS میشود. قرص های ضد بارداری خوراکی اغلب برای کاهش رشد موهای اضافی و آکنه استفاده میشوند. همچنین این قرصها دوره قاعدگی را منظمتر و از بارداری و برخی از انواع سرطان جلوگیری میکند. همانطور که گفته شد، به نظر میرسد که متفورمین ممکن است خطر ابتلا به دیابت یا سندرم متابولیک را کاهش دهد. به علاوه، موهای زائد و آکنهها را هم میتوان با تجویز داروهایی که هورمونهای مردانه را کاهش میدهند، درمان کرد. در صورت عدم پاسخ به درمان یا طولانی شدن درمان موهای زائد، الکترولیز و لیزر درمانی موهای زائد توصیه میشود.
نکات مربوط به رژیم و سبک زندگی برای درمان PCOS
در درمان PCOS معمولاً تغییر سبک زندگی مانند کاهش وزن، تغذیه و ورزش نقش بسیار مهمی دارد. کاهش تنها 5 تا 10 درصد از وزن بدن میتواند به تنظیم چرخه قاعدگی و بهبود علائم PCOS کمک کند. در ضمن کاهش وزن، خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی را کاهش مییابد. همچنین، در بسیاری از زنان مبتلا به PCOS سطح آندروژن، کلسترول و انسولین را هم کاهش میدهد. هر رژیمی که به شما در کاهش وزن کمک کند میتواند به بهبود شرایط شما کمک کند. با این حال، برخی از رژیمهای غذایی ممکن است دارای مزایایی نسبت به رژیمهای دیگر باشند. مطالعات مقایسه رژیمهای غذایی برای PCOS نشان داده است که رژیمهای کم کربوهیدرات هم برای کاهش وزن و هم برای کاهش سطح انسولین موثر هستند. رژیم غذایی که شامل میوهها، سبزیجات و غلات کامل میتواند به تنظیم بهتر چرخه قاعدگی کمک کند. چندین مطالعه نشان داده است که 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط حداقل 3 روز در هفته میتواند به کاهش وزن زنان مبتلا به PCOS کمک کند. ضمن آنکه، کاهش وزن با ورزش باعث بهبود تخمک گذاری و کاهش سطح انسولین میشود. در صورتی که ورزش همراه با یک رژیم غذایی سالم انجام شود بسیار مفیدتر است. رژیم غذایی به علاوه ورزش به شما کمک میکند تا وزن بیشتری نسبت به رژیم یا ورزش به تنهایی کم کنید و خطرات دیابت و بیماریهای قلبی را کاهش میدهد.
برخی شواهد نشان میدهد که طب سوزنی میتواند به بهبود PCOS کمک کند، اما تحقیقات بیشتری لازم است. در مجموع باید در نظر داشت که درمان هر فرد باید متناسب با نیازها، علائم و شرایط خاص هر خانم میباشد و ممکن است با گذشت زمان تغییر کند. با پزشک معالج خود صحبت کنید تا بهترین روش درمان برای شما اتخاذ شود.